Về với núi rừng Tây Bắc là về với sự đơn sơ và mộc mạc, là về với nơi sơn thủy hữu tính, nơi đây được thiên nhiên ban tặng vẻ đẹp trù phú, không những thế, vùng đất này còn được ưu ái những đặc sản vùng miền tự nhiên mà bất kể nơi nào cũng khó có được. Là khu vực có nhiều dân tộc thiểu số, dĩ nhiên đặc sản nơi này cũng đa dạng và phong phú không kém. Hầu hết các món ăn đều từ bình dị cho đến cầu kì thì đều được người dân nơi đây rất chú trọng, cùng Dogifood ghé thăm vùng đất này và tìm hiểu về nét văn hóa truyền thống nơi đây, đặc biệt nổi tiếng là món cơm Lam, một nét văn hóa ẩm thực của Tây bắc nhé.

Bạn có thể bắt gặp hoặc nhìn thấy món cơm Lam ở rất nhiều nơi, nhưng có lẽ cơm Lam ở vùng núi Tây Bắc là mang hương vị đặc trưng và ngon nhất. Vì sao mà nó lại được ngợi khen, là bởi vì cơm Lam nơi đây mang hương vị núi rừng. Cơm lam là món ăn đặc sản của vùng Tây Bắc nói riêng và góp phần độc đáo thêm nét ẩm thực của Việt Nam nói chung. Nếu người miền xuôi nấu cơm bằng nồi thì đồng bào dân tộc thiểu số Tây Bắclải sử dụng những ống nứa để làm nguyên liệu nấu cơm, một nét đặc trưng không nơi đâu có được. Có lẽ đây là món ăn không ai không biết đến ngay cả du khách nước ngoài.

Nguồn gốc của món cơm Lam dân dã

Nghe chính cái tên đã có thể thấy được sự dân dã trong món ăn, cơm Lam là cơm được làm từ những thứ giản đơn. Nguồn gốc của những thanh cơm lam bắt đầu từ những chuyến đi rừng lâu ngày, đi làm nương rẫy, những lúc đi săn lâu, bao đêm du canh của dân bản xưa, người dân nơi đây thường đi khá lâu nên việc trang bị đồ dùng mang đi là điều khá khó khăn, vậy nên suy nghĩ sẽ làm món cơm dựa trên những nguyên liệu đơn giản như vậy đã trở thành 1 phần không thể thiếu.

Món cơm Lam này còn gắn liền với tục lệ tâm linh của đồng bào dân tộc nơi đây. Đó là khi người phụ nữ sinh con, chỉ được ăn cơm lam dạng truyền thống, những ống cơm sẽ được giữ cẩn thận và treo cùng nhau thai của bé ở bìa rừng, như thủ tục để thông báo với thần linh về sự ra đời của thành viên mới của gia đình người Thái. Nếu thủ tục này không được thực thi, đứa trẻ sẽ bị coi như người ngụ cư và không được về với đất mẹ khi tuổi già sức yếu.

Có lẽ cái đặc biệt nhất trong món cơm Lam này đó chính là nguyên liệu, người ta dùng những ống nứa không được quá già cũng không được quá non được chặt ở lưng chừng cây nứa, bên trong còn có nước trong vắt và tinh khiết. Gạo nếp dùng để làm món cơm Lam phải là gạo nếp nương, nếp nhung hay nếp cái hoa vàng, hạt gạo phải tròn, mẩy, màu trắng sữa, không bị vỡ. Gạo có mùi thơm lừng, bạn có thể ăn thử một vài hạt nếu gạo có vị ngọt nhẹ, không có vị gì lạ thì nghĩa là gạo ngon.

Cách chế biến món cơm Lam

Nguyên liệu sử dụng được mang đi sơ chế, gạo được vo sạch và ngâm khoảng 4-6 tiếng để nở ra, gừng rửa sạch sau đó đem đi giã nhuyễn rồi trộn chung với gạo nếp đã ngâm, lá chuối rửa sạch cắt thành từng miếng vuông. Cuộn các miếng lá chuối lại sau đó nhét vào ống tre đã sơ chế sao cho lá chuối bịt kín một đầu ống lại. Sau đó xúc phần gạo đã trộn với gừng giã nhuyễn ở bên trên cho vào ống tre. Tiếp tục cho phần nước dừa tươi vào ngập ống tre, cuối cùng tiếp tục dùng lá chuối cuộn tròn lại rồi bịt kín phần ống tre còn lại,thêm 2 phần nước cho vừa 3 phần gạo cùng 1 chút muối.

Khi làm cơm vừa nướng vừa trở ống nứa rồi kéo dần dần đến cuối ống. Muốn kiểm tra xem cơm đã chín đến đâu thì dùng tay ấn vào ống nứa, thấy mềm ở đâu thì chỗ đó cơm đã chín. Đến khi cơm chín toàn bộ thì gắp ống nứa ra và bắt đầu thưởng thức. Rất nhiều du khách trong và ngoài nước ăn cơm Lam đều thấy cơm dẻo, vị ngọt thanh của ống nứa và có vị hơi béo ngậy từ nước dừa, khi thưởng thức ngay lúc cơm còn nóng thì tuyệt vời đến hết thảy dù có để nguội cũng không bao giờ mất đi vị ngon vốn có, cơm vẫn luôn dẻo và luôn thơm. Cơm lam thường được ăn kèm cùng những món thịt nướng, hay đơn giản chỉ là chấm với muối vừng.

Cơm Lam, món ăn dân dã của núi rừng Tây Bắc đã đi vào lòng người một cách bình dị như vậy, nếu có một ngày bạn đến thăm quan vùng đất đó, hãy thưởng thức món ăn mà mang theo thương nhớ này nhé. Và đừng quên một điều rằng, Dogifood vẫn luôn sẵn sàng mang đến tay bạn những món đặc sản vùng miền ngon của ẩm thực Việt Nam.